Gebze’den ilk yerli ve milli atomik saat

Gebze’de laboratuvar tipi atomik saat üretimi için başlatılan çalışmalar sonucunda, ilk yerli ve milli Rubidyum tabanlı atomik saat üretildi.  Gebze’de bulunan TÜBİTAK Ulusal Metroloji Enstitüsü (UME); TÜBİTAK’ın her alanda öncü, milli ve yerli alternatifler üretme anlayışına uygun olarak kendi imkânlarıyla konumlama uydularında kullanılmak üzere laboratuvar tipi atomik saat üretimi için başlattığı çalışmalar sonucunda ilk milli ve yerli Rubidyum tabanlı atomik saatini üretmeyi başardı. Türkiye Uzay Ajansı ve TÜBİTAK UME arasında atomik saatin uzay kalifiye hale getirilmesi de dahil enstitünün kabiliyetleri kapsamında ajans için gerçekleştirilebilecek çalışmaları içeren işbirliği protokolü imzalandı. Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Mehmet Fatih Kacır’ın da katıldığı törende, protokole Türkiye Uzay Ajansı Başkanı Serdar Hüseyin Yıldırım ile TÜBİTAK UME Müdürü Dr. Mustafa Çetintaş imza attı. DÖCİZ GİRDİSİ SAĞLAYACAK Bundan sonraki aşamada üretilen bu atomik saatin öncelikle uzay ortamına uygun bir hale dönüştürülmesi, ardından da uzaya gönderilerek gerçek uzay ortamında test edilmesi planlanıyor. Bu sayede elde edilecek bilgi birikimi, yetişmiş insan gücü ve üretim kapasitesi ülkemizin yerli ve milli konum belirleme sistemi oluşturma çalışmalarına çok önemli bir katkı sağlayacak. Yerli ve milli imkanlarla uzay kalifiye hale getirilecek atomik saat yurt dışından alınacak örneklerine oranla kıyas bile kabul etmeyecek kadar ucuza mal olacağından maliyet olarak da ülkemize büyük bir kazanım sağlayacak. Hatta kritik bir teknoloji olduğundan ihracat olanakları doğabilecek ve ülkemize bu alanda döviz girdisi de sağlayabilecek.  DAHA HASSAS KONUM BİLGİSİ İmza töreninde konuşan TÜBİTAK UME Müdürü Dr. Mustafa Çetintaş açıklamasında şu ifadelere yer verdi; “TÜBİTAK UME ilk milli ve yerli Rubidyum tabanlı atomik saatin yanı sıra ülkemizin yarınlarına yatırım yapma adına gerekli adımları atarak yerli ve milli konum belirleme sistemi için çok önemli bir değeri olan Stronsiyum tabanlı optik atomik saat projesini de başlattı. Zaman ölçümlerindeki en son teknoloji konumundaki optik atomik saatler, mevcut atomik saatlerden en az yüz kat daha doğru zaman bilgisi üretme potansiyeline sahip. TÜBİTAK UME’nin geliştireceği Sr optik - örgü atomik saatinin, 1 milyar yılda 1 saniyeden daha az bir sapmayla ölçüm yapması hedefleniyor. Bu tür saatlerle donatılmış yer istasyonlarının zaman bilgisinin milli konumlama sistemleri için de kullanılması sayesinde milli konumlama sistemi çok daha hassas konum bilgisi elde etme olanağına kavuşacak. SANİYE, YENİDEN TANIMLANACAK Öte yandan 2026 yılında CGPM (Ağırlıklar ve Ölçüler Genel Konferansı) tarafından zaman birimi saniyenin tanımının mevcut atomik saatlerin doğruluğundan yüz kat daha iyi olan optik frekans standartlarına dayalı yeni bir tanımla değiştirilmesi bekleniyor. Bu da TÜBİTAK UME tarafından geliştirilecek Stronsiyum tabanlı optik atomik saati ülkemizin zaman biriminin yeni tanımına uyumu konusunda çok daha değerli hale getirecek. Geliştirilecek optik atomik saatlerle birlikte ülkemizin ulusal zaman ölçeğinin mevcut doğruluğu yüz kattan fazla arttırılmış olacak. Optik saat kullanımının başta saniyenin ve temel fiziksel sabitlerin yeniden tanımlanması olmak üzere konumlama (navigasyon), hızlı haberleşme, elektronik imza, yeni nesil radar sistemleri, mühendislik ürünlerinin geliştirilmesi, relativistik jeodezi, kuantum bilgisayar ve benzeri pek çok alanda yeniliğe öncü olacağı öngörülüyor.”