Rumların Darıca’daki Talihsiz Büyük Yangını!

Rumların İlk Büyük Yangını Bu Değil! 1910 yılında Darıca Nahiyesi’nde dördü Hristiyanların biri Müslümanların yaşadığı toplam beş mahalle bulunuyordu. Hristiyanlar ve Müslümanlar geçmiş zamanlarda olduğu gibi bu zamanlarda da ayrı ayrı mahallelerde yaşıyordu. Ticari hayatı Rumlar ellerinde bulundurduğundan yaşam standartları Müslümanlarla kıyaslanamayacak kadar yüksekti. Bu yaşam standartlarının yüksekliği yaşanan evlere ve o evlerin mimarisine de yansımıştı. Zengin Darıca Rumları her ne kadar o dönemin modern mimarisinin en güzel örneklerinden olan cumbalı iki katlı konaklarda yaşıyorlarsa da evleri ahşap kâgir binalardı. Evlerin yer aldı parseller ise birbirine yakın ve sokaklar dardı.   1910 yılında yangını söndürmekle görevli Osmanlı Tulumbacıları .. 17 Kasım 1910’da Darıca’nın Rum Mahallelerinden Analipsi’de (bugünkü Yalı Mahallesi) sabaha karşı 5 sularında marangoz İstenyanos’un evi ile meyhaneci Çento’nun dükkânlarının damlarının tutuştuğu ve hanelerinden duman çıktığı görüldü. Sahilde bulunan Darıca Belediyesi Dairesi’ndeki semt tulumbalarının yangın yerine ulaşması çok kısa sürdü. Yangına müdahale eden tulumbacılardan biri olan Arap Bilal’in verdiği bilgiye göre, yangın bir mandalın devrilmesiyle çıkmış, rüzgârın etkisi sokakların darlığı ve binaların birbirine yakın olması sebebiyle hızla yayılma göstermişti. YANGIN 4 MAHALLE’YE SIÇRADI O dönemde tüm İstanbul’da olduğu gibi Darıca tulumbacıları yangına müdahalede yetersiz kalmışlar kısa sürede yangın Analipsi Mahallesi’nin tamamını sarmıştı. Yangın kısa süre zarfında klasik ahşap evler yangını zincirlemesi halini alarak diğer Rum mahalleleri olan Ayanikitas, Ayanikolas ve Katalikoz Mahallelerine de sıçrayarak kısmen Müslümanların bulunduğu mahalleye doğru yayılma gösterdi. Darıcalı tulumbacıların yangını söndürmede yetersiz kalması ile önce şimdinin Gebze o zamanın Gekbuze Belediyesi’nden daha sonra da Üsküdar Mutasarrıflığı’ndan tulumba talebinde bulunuldu.   1900’lü yıllarda İskoliye Rum Mektebi (SKOLLİA RİSSİON)     FELAKET YANGINLA BİTMEDİ Yangın ertesi gün söndürüldüğünde Darıca Kasabası neredeyse haritanın tamamından silinmişti. Yaşanan bu afetten bir sonraki gece Darıcalıları başka bir felaket bekliyordu. Tarih dün oduğu gibi tekerrür etmiş, bütün gece bardaktan boşalır gibi yağan yağmur sokakta kalan insanları iliklerine kadar ıslatmıştı. O halde sabahı eden yangınzedeler neye uğradıklarını şaşırdılar. ASKERLER TERHİS EDİLDİ Yangından 3 gün sonra Gekbuze Kaymakamlığı’nın Dâhiliye Nezareti’ne çektiği telgrafta yanan binaların miktarı, cinsleri ve hangi mahallelerde olduğu detaylı bir şekilde bildiriliyordu. Yaşlı Sultan Reşat Darıca’daki yangın felaketini duyduğunda üzüntüsünü gizleyemedi ve Hazine-i Hassa Şahane Müdüriyetinden Darıca Nahiyesi’ne ivedi olarak iki yüz lira yollanmasını buyurdu. Bu yardımın dışında Dahiliye Nezareti, muhtemelen yine padişahın iradesi ile Darıca yangınında zarar görenlerin askerde olan çocuklarının terhis edilmesini Harbiye Nezareti’ne bildirdi. Mamafih felaketzedeler on yıllığına aşar vergisinden muaf tutuldu.   1875'te yapımına karar verilen İskoliye Mektebi 1882'de hizmet vermeye başlamış, 1964 yılına kadar eğitim verdi.   3 BİN 500 RUM EVSİZ KALDI Osmanlı’da yangının yaraları sarılmaya çalışılırken, okyanus ötesinden Darıca’ya yardım gelmeye başladı. Amerika’ya göç etmiş Darıca’lı Rumlar, evleri yanan Darıcalılara yardımda bulunuyordu. Yangında toplam; 815 ev, 90 dükkân, 40 mağaza, 3 yağhane, 1 ayazma, 11 fırın, 4 kilise, 1 hamam, 9 kahvehane, 1 eczane, 2 han ve 9 bekâr odası yanmıştı. Yaklaşık 4 bin 500 nüfusu olan Darıca’da 3 bin 500 kişi yangın sonucu evsiz kalmıştı. Yangının söndürülmesi süresi boyunca Gekbuze Kaymakamı Memduy Bey Darıca’da bulunmuş, evleri yanan Rumların Rum Okulunda ve diğer ailelerin yanında iskân etmesi için hazırlıklara başlamıştı. 1910 Yılında yayın yapan ‘Tanin Gazetesi’ felaketin boyutunu şöyle ifade etmişti; “Bu yangın bütün Osmanlı'nın kalplerini de cihanı yakan bir güneş gibi dağladı!” (Kaynak: Karye-i Darıca'dan Darıca İlçesine)   1910 Yılında yayın yapan ‘Tanin Gazetesi’ felaketin boyutunu şöyle ifade etmişti; “Bu yangın bütün Osmanlı'nın kalplerini de cihanı yakan bir güneş gibi dağladı!”