Değerli okuyucular, bugün sizlere sunduğum yazımı 08 Eylül 2022 günü hazırlamıştım.10 Eylül tarihinde de yayınlanmasını isteyecektim. Fakat  bir eğitimci olarak 2022-2023 Eğitim ve öğretim yılının 12 Eylül günü başlayacak olması ve özelliklede okula ilk defa başlayan çocukların okula gitmeme ya da okula gittiğinde kalmama gibi aileyi zorlayıcı davranışlar sergilediklerini çok iyi bildiğim için sayıları milyonları bulan bu ailelere bir nebzede olsa destek olabilmek adına bu konu ile ilgili yazıma öncelik vermiştim.  Peki; Hazırladığım yazımın neden 10 Eylül de yayınlanmasını isteyeceğimi belittim.  Yine bu köşede 08 Mayıs 2022 tarihinde “Sözde Değil Özde Olan Gün Ve Haftaları Kutlayalım “ başlıklı bir yazım yayınlanmıştı. Yazımda belirttiğim gibi Dünya ülkeleri yanında ülkemizde de her yıl çok sayıda “ Belirli gün ve Haftalar” kutlaması ve anması yapılmaktadır. Her gün 3 ila 4 olmak üzere ayda 100’ün üzerinde, yılda 1200 den fazla önemli gün ve haftaların yanında, önemsiz hatta angarya diyebileceğimiz çok sayıda Belirli gün ve Haftalar anılmakta veya kutlanmaktadır.  Ancak bu Belirli Gün Ve Haftaların bir bölümü var ki çok çok önemli ve mutlaka kutlanması, anılması ve düzenlenmesi gereken günlerdir. Bence, bu önemli günlerden biriside her yıl 10 Eylül tarihinde düzenlenen  “Dünya İntiharı Önleme Günü” olmalıdır. Olmalıdır diyorum, çünkü insan hayatından daha değerli hiçbir şey yoktur. Böylesine önemli bir günde acaba ulusal yayın organlarında bu güne dair yazılar yazılıp, programlar yapılacak mı? Diye yayınları dikkatle izledim. Sadece bir yerel TV’de gördüm, onun haricinde böyle bir yayına rastlamadım.       Dünya İntiharı Önleme Günü; Dünya Sağlık Örgütü’nün işbirliğiyle Uluslararası İntiharı Önleme Derneği’nin bir girişimi olarak 2003 yılından bu yana düzenlenmekte olup intihar eğilimi olan kimselerin yardım almalarını kolaylaştırmak ve toplumun bu konudaki duyarlılığının arttırılması hedeflenmektedir. Uluslararası İntiharı Önleme Derneğinin 2021 yılında yaptığı bir açıklamasında: Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre Dünyada her yıl yaklaşık bir milyon kişi intihar nedeniyle ölmektedir. Bu değer kabaca her 40 saniyede 1 insan kendi hayatına son vermektedir. Ve dahası intihar girişiminde bulunan çok sayıda insan bulunmaktadır. İntihar girişimleri dünyanın her yerinde kademeli olarak artmış ve son on yılda, endişe verici istatistiksel seviyelere ulaşmıştır.  Her intihar; aileleri, toplulukları ve ülkeleri etkileyen ve geride kalan insanlar üzerinde uzun süre kalıcı etkileri olan bir trajedidir. Kaybedilen her bir yaşam, birinin eşini, çocuğunu, ebeveynini, arkadaşını veya meslektaşını temsil eder. Aile ve toplum üzerindeki psikolojik, sosyal ve ekonomik etkisi ölçülemez. İntihar, hem yaşamı sonlandırma davranışını hem de intihar girişimlerini ve intihar düşüncelerini kapsar. İnsanların neden intihar ettiğini ya da daha kötü durumdaki bazı insanların neden intihar etmediğini açıklamak zor olsa da çoğu intihar önlenebilir.  İntihar eden kişilerin büyük bir çoğunluğunun teşhis edilebilir (Depresyon, Kişilik bozukluğu, Alkol ve Madde Bağımlılığı, Travma Sonrası Stres Bozukluğu, Şizofreni, Organik ruhsal bozukluklar ve diğer ruhsal bozukluklar vb.) bir ruh sağlığı bozukluğu bulunmaktadır. Ayrıca işsizlik, şiddet, cinsel istismar, zorbalık ve siber zorbalık nedeniyle birçok çocuğun ve gencin de içinde bulunduğu çaresizlikle akut stres ve travma tepkisi olarak bu tür davranışlarda bulundukları bilinmelidir.” Denilmektedir. Hemen hemen her üniversite ve hastanenin Psikolojik Danışmanlık Birimlerince aşağıdaki gibi benzer açıklamalar yapılmaktadır. Şöyleki;        Genellikle kendisini öldürmeyi planlayan insanların davranışlarında belirgin değişiklikler olur. Eğer tanıdığınız bir kişi;  ∙  Açık ya da kapalı bir şekilde kendini öldürmekten bahsediyorsa (hayat yaşamaya değmez, dünya bensiz daha iyi, artık dayanamıyorum, her şey bitti, öldüreceğim kendimi, ya da acılarından kurtulma arzularından bahsediyorsa,) ∙  Yeme ve uyku düzeni bozulduysa, ∙  Arkadaşlarından ve sosyal ortamlardan uzaklaşıyorsa; hobilerine, okula, işine olan ilgisi azaldıysa; dış görünüşüne hiç dikkat etmiyorsa,   ∙Vasiyet hazırlıyor veya çevresindekilerle vedalaşıyorsa; önemli eşyalarını etrafındakilere veriyorsa, ∙  Daha önce intihar denemesi varsa, ∙ İnternetten veya çevresinden silah, ilaç vs. gibi intihar araçlarını araştırıyorsa, ∙  Sonuçlarını hesap etmeden canını tehlikeye atıyorsa, Çok hızlı araba kullanmak, aşırı alkol ya da madde kullanmak gibi yaşamsal riskler alıyorsa,   ∙ Sıkkın, yorgun, bitkin görünüyor, hiçbir şeye konsantre olamıyorsa, Ya da çok kötü hissederken sebepsiz bir şekilde rahatlamış ve huzurlu görünüyorsa, risk altındadır ve intihar etmeyi düşünüyor olabilir.  Eğer bir kişinin intihar düşüncesi olduğuna inanıyorsanız bunu kişiyle konuşmaktan korkmayın. Yargılamadan, sevecen ve basit bir biçimde kendine zarar verme düşüncesi olup olmadığını sorun.  Yapabileceğiniz en önemli şey onunla konuşmak. Yargılayıcı olmadan, açık, ilgili ve sakin bir şekilde onu dinleyin. Bırakın istediği şey hakkında istediği kadar konuşsun. Ne hissettiğini anlamaya çalışın. Ona Sihirli kelimeler söylemek zorunda değilsiniz. Çoğu zaman önemli olan sadece ilgilendiğinizi bilmesi ve acısıyla yalnız olmadığını görmesidir. Tartışmaktan ve öğüt vermekten kaçının. Hissettiklerinin ve intiharın doğruluğunu yanlışlığını sorgulamayın, hayatının değeri hakkında söylev vermeyin. Bunları sizinle paylaşabilmiş olmasına sevindiğinizi belirtin. Destekleyici ve umut verici şeyler söyleyin. Sorunlarına çözüm önerileri sunun. İntihar etmeyi düşünüp düşünmediğini, intihar planını, zamanını, şeklini ve kullanacağı araçlara ulaşıp ulaşamayacağını öğrenin.  Bu konuda açık açık konuşmaktan çekinmeyin. Şaşırmış görünmeyin, olabildiğince sakin konuşun. Eğer zamanını ve nasıl yapacağını belirlemişse bu acil bir risk olduğunu gösterir. Mutlaka ciddiye alın, kesinlikle 1 saniye bile yalnız bırakmayın ve yardım isteyin. İntihar etmeyi düşünenin etrafında kullanabileceği herhangi bir şey varsa uzaklaştırın.  İntihar edecek olan bir kişiyi mutlaka bir uzman görmelidir. Hastaneye götürebilir ya da ambulans çağırabilirsiniz. Paniklemeyin ve acil yardım çağırmak konusunda tereddüt etmeyin. Eğer acil bir risk yoksa kendi yardımınızı önerin ve mutlaka profesyonel yardım alması için destekleyin. Randevu alırken ve ilk görüşmeye giderken yanında olun.  Asla bir intihar planını sır olarak tutmayın. Arkadaşınız sizden bunu kimseye söylememenizi isteyebilir. Ancak asla bu sorumluluğu tek başınıza taşımayın. Eğer ciddi bir risk varsa yapmadığınız bir şeye pişman olmaktansa yaptığınız bir şeye pişman olma riskini alın.  Fikrini değiştirmek için onu utandırmayın ve yargılamayın. Bu sadece suçluluk ve umutsuzluk duygularını arttırır. Kendisini daha kötü hissetmesini sağlayacak şeyler söylemekten kaçının. Yaşadıklarının kendisini öldürmesini gerektirmeyeceğini söyleyerek hafife almayın. Önemli olan problemin ne kadar büyük ya da kötü olduğu değil, onu yaşayanı ne kadar etkilediğidir.  Kesinlikle kendisini öldüremeyeceğini söylemeyin. Yardım alabileceğini ve bunun geçici olduğunu vurgulayın. Gerçekten de birçok insan zaman zaman kendisini öldürmeyi düşünür ama bu düşünceler geçicidir.  Arkadaşınız ya da yakınınızın durumunu takip edin. Acil bir risk yokken de desteğinizi devam ettirmeniz çok önemlidir.  Bir arkadaşınızın/yakınınızın intihar etmeyi düşünmesi sizin için de oldukça ağır bir yüktür. Bununla baş etmek için bir uzmandan yardım almayı düşünebilirsiniz. Hatırlanacağı üzere geçtiğimiz yıl içinde hatta 2022 de devam eden yöntemleri ve arka planındaki öyküleriyle toplumu derinden etkileyen intiharlar yaşanmıştı. Peş peşe gelen ve kamuoyunda günlerce tartışılan bu intiharlardan sonra Türkiye’de intiharların artmakta olduğuna dair endişeler dile getirilmişti. Bu nedenle TÜİK tarafından açıklanacak intihar istatistikleri merakla bekleniyordu. Her ne kadarda Enflasyon göstergeleri hakkında yaptığı açıklamalarla halkın güvenini sarsmış olsada Bir Devlet Kurumu olması vesilesiyle (TUİK)  tarafından Her yıl Haziran ayı içinde açıklanan Türkiye ölüm istatistiklerine ilişkin veriler merakla beklenmişti, Ancak Türkiye İstatistik Kurumu 2020 ve 2021 verilerini açıklamadı. Sadece, ülkemizde 2009-2019 yılları arasında toplam 34.571 kişi intihar sonucu hayatını kaybettiği verisi açıklandı. Açıklanan bu verilerde gösteriyor ki, Her yıl ülkemizde ortalama 3.457 kişi, ayda 288 kişi, günde 9,4 kişi intihar etmektedir. Ülkemizdeki intihar vakaları dünya ortalamasından katbekat azdır. Bu sevindirici bir durum olsada günde 10 kişiye yakın insanımızın kendi canına kıyması çok üzücüdür..  TÜİK her yıl intiharları nedenlerine göre de sınıflandırıyor. Bu sınıflandırmaya göre 2019 yılında 321 kişi geçim zorluğuna bağlı intihar ederken bu sayı 2012-2018 arasında ortalama olarak 250 civarında seyretmiş. Öte yandan 2019 yılındaki intiharların büyük çoğunluğunun “diğer” kategorisi içinde yer alması da dikkat çekici. Geçtiğimiz yıl gerçekleşen intiharların 1082’si bu kategoride yer alırken bu sayı 2016’da sadece 39 ve 2018’de ise 855 olarak verilmiş. Alt ayrıntısı görülemeyen “diğer” kategorisi ekonomik zorlukları, zorlaşan iş bulma koşulları ve kentlerde artan işsizlik rol oynuyor olabilir. Sonuç olarak şunu diyebilirim. İntiharı önlemek büyük oranda mümkündür ve intiharın önlenmesinde  kilit oyuncu sizsiniz! İntiharı önleme çalışmaları önemlidir ve işe yaramaktadır. İntiharı önleme çalışmaları sadece sıkıntıdaki kişileri değil, o kişinin sevdiklerini, içinde bulunduğu çevreyi ve bir bütün olarak toplumu etkileyebilir. İntiharı önlemek birçok kişinin çabasını gerektirir. Aile, arkadaş, iş arkadaşları, topluluk üyeleri, eğitimciler, dini liderler, sağlık profesyonelleri, politik yetkililer ve hükümetler bu çalışmaların içinde yer alır. İntiharı önleme çalışmaları, birey, sistem ve topluluklar düzeyinde çalışmaları kapsayan bütünleştirici stratejiler gerektirir. Araştırmalar, intiharı önleme çabalarının çok boyutlu ve çoklu müdahaleler içermeleri halinde çok daha etkili olacağını göstermektedir. İntihar davranışını kamusal olarak önleme konusundaki ortak amaca ulaşmak için kurumsal olarak ve toplumun bir üyesi olarak işbirliği içinde çalışmalıyız.   Cengiz Ceylan Eğitimci Yazar